του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότ.Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.
Όσο κι αν φαίνεται αντιφατικό αυτό, η δύναμη του Θεού φανερώνεται μέσα στην αδυναμία του ανθρώπου. Αυτό γράφει ο Απ.Παύλος στους Κοριθίους στο ανάγνωσμα της Κυριακής. Λίγο πριν από την περικοπή που διαβάζεται την Κυριακή απαριθμεί ο Παύλος (Β΄Κορ 11,23-30) τις πολλές ταλαιπωρίες του ως αποστόλου του Χριστού: τις φυλακίσεις, τις μαστιγώσεις από τους Ιουδαίους, τον λιθοβολισμό του, το ναυάγιο στο πέλαγος επί ένα μερόνυχτο, τις οδοιπορίες, τους κινδύνους από ληστές, την έλλειψη τροφής, νερού και ρούχων, την καθημερινή πίεση από αυτούς που εμπόδιζαν το ιεραποστολικό έργο του. Αν θέλει να καυχηθεί για κάτι – έτσι τελειώνει η ενότητα που προηγείται του αναγνώσματος – είναι τα παθήματά του που μόλις απαρίθμησε. Εδώ αρχίζει το ανάγνωσμα της Κυριακής που παραθέτουμε σε μετάφραση:
«Αδελφοί, ο Θεός και Πατέρας του Κυρίου μας Ιησού Χριστού – ας είναι ευλογημένο το όνομά του στους αιώνες – ξέρει ότι δεν λέω ψέματα. Στη Δαμασκό, ο διοικητής-εκπρόσωπος του βασιλιά Αρέτα έβαλε φρουρούς σε όλη την πόλη για να με συλλάβει. Μέσα όμως από ένα άνοιγμα του τείχους με κατέβασαν με καλάθι και ξέφυγα από τα χέρια του.
Δεν με συμφέρει βέβαια να καυχηθώ· θα το κάνω όμως, γιατί πρόκειται για οράματα κι αποκαλύψεις που μου χάρισε ο Κύριος. Ξέρω έναν άνθρωπο πιστό, ο οποίος πριν από δεκατέσσερα χρόνια ανυψώθηκε μέχρι και τον τρίτο ουρανό –δεν ξέρω αν ήταν με το σώμα του ή χωρίς το σώμα, αυτό ο Θεός το ξέρει. Ξέρω ότι αυτός ο άνθρωπος – ή ήταν με το σώμα ή χωρίς το σώμα δεν το ξέρω, ο Θεός το ξέρει – μεταφέρθηκε ξαφνικά στον παράδεισο κι άκουσε λόγια που δεν μπορεί ούτε επιτρέπεται να τα πει άνθρωπος. Γι' αυτόν τον άνθρωπο θα καυχηθώ· για τον εαυτό μου όμως δεν θα καυχηθώ, παρά μόνο για τις ταλαιπωρίες μου. Εάν θελήσω, λοιπόν, να καυχηθώ, δεν θα φανώ ανόητος, γιατί θα πω την αλήθεια. Το αποφεύγω όμως, μήπως εξαιτίας του μεγαλείου των αποκαλύψεων, με θεωρήσει κανείς παραπάνω απ' αυτό που βλέπει ή ακούει από μένα. Για να μην υπερηφανεύομαι όμως, ο Θεός μού έδωσε ένα αγκάθι στο σώμα μου, έναν υπηρέτη τού σατανά να με ταλαιπωρεί, ώστε να μην υπερηφανεύομαι. Γι' αυτό το αγκάθι τρεις φορές παρακάλεσα τον Κύριο να το διώξει από πάνω μου. Η απάντησή του ήταν: «Σου αρκεί η χάρη μου, γιατί η δύναμή μου φανερώνεται στην πληρότητά της μέσα σ' αυτή την αδυναμία σου». Με περισσότερη ευχαρίστηση, λοιπόν, θα καυχηθώ για τις ταλαιπωρίες μου, για να κατοικήσει μέσα μου η δύναμη του Χριστού» (Β΄Κορ 11,31-12,9).
Στην αρχή αναφέρεται ο Απ.Παύλος σε μια εκστατική εμπειρία του, μιλώντας σε τρίτο πρόσωπο για έναν άνθρωπο που πριν από δεκατέσσερα χρόνια ανυψώθηκε μέχρι και τον τρίτο ουρανό και άκουσε στον παράδεισο λόγια που είναι αδύνατο στον άνθρωπο να τα εκφράσει . Ο Θεός όμως για να τον προφυλάξει από ενδεχόμενη υπερηφάνεια, του έδωσε «ένα αγκάθι στο σώμα του» («σκόλοπα τῇ σαρκί»). Τρεις φορές παρακάλεσε τον Κύριο να τον απαλλάξει απ’αυτό κι η απάντησή του ήταν: «Σου αρκεί η χάρη μου, γιατί η δύναμή μου φανερώνεται στην πληρότητά της μέσα σ’ αυτήν την αδυναμία σου».
Από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες ασχολούνται οι ερμηνευτές του Απ.Παύλου, τόσο οι Πατέρες της Εκκλησίας όσο και οι σύγχρονοι ορθόδοξοι και ετερόδοξοι ερμηνευτές, με την εξιχνίαση του μυστηριώδους αυτού αγκαθιού μέσα στο σώμα του Παύλου χωρίς να καταλήξουν σε ένα γενικά αποδεκτό συμπέρασμα. Ήταν κάποια ασθένεια στα μάτια που υπαινίσσεται ο ίδιος στην προς Γαλάτας επιστολή του (Γαλ 4,13-15); Ήταν ένας επίμονος πονοκέφαλος, προερχόμενος από σωματικά αίτια (π.χ. κόπωση) ή από ψυχολογικές πιέσεις από αυτούς που αντιστρατεύονταν στο έργο του; Ήταν ψυχική ασθένεια; Ήταν οι διώξεις του από τις ιουδαϊκές αρχές; Ήταν κάποιο άλλο νόσημα; Σημαντικό δεν είναι να μάθουμε ποιο ακριβώς ήταν το αγκάθι που υπαινίσσεται. Σημαντική είναι η απάντηση του Κυρίου στο αίτημα του Αποστόλου για θεραπεία: «Σου αρκεί η χάρη μου, γιατί η δύναμή μου φανερώνεται στην πληρότητά της μέσα σ’ αυτήν την αδυναμία σου».
Είναι δυνατόν μέσα από την αδυναμία του ανθρώπου να φανερώνεται η δύναμη του Θεού; Όσο κι αν αυτό φαίνεται για την ανθρώπινη λογική αντιφατικό, στην πραγματικότητα δίνει μια απάντηση στο ερώτημα του κάθε ανθρώπου: Γιατί υποφέρω; Γιατί εγώ; Γιατί σ’εμένα; Υπαρξιακά ερωτήματα που χωρίς την πίστη στον Χριστό εξουθενώνουν τον άνθρωπο και τον οδηγούν σε απελπισία. Πολλοί συντρίβονται στην προσπάθειά τους να βρουν μια απάντηση. Μα κι απ’ την άλλη πλευρά, η απάντηση που δίνει ο Κύριος στον Παύλο, είναι τόσο εύκολο και απλό να την αποδεχτεί ο άνθρωπος;
Η λύση βρίσκεται στη λέξη χάρη («Σου αρκεί η χάρη μου») . Η χάρη του Θεού είναι ένα νέο πρίσμα, πάνω από την ανθρώπινη λογική, η οποία θέλει όλα να τα καταλάβει. Ένα πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπει κανείς τον πόνο ως δωρεά, την αρρώστια σαν ευκαιρία για πλησίασμα στον Θεό, τις ταλαιπωρίες σαν ανύψωση σε μια σφαίρα άλλης βιωτής. Οπωσδήποτε αυτό δεν είναι εύκολο για τις ανθρώπινες δυνάμεις, μάλλον αδυναμίες, αλλά δυνατό μόνο με τη χάρη του Θεού. «Χάρη»: μια λέξη φορτισμένη με βαθύ θεολογικό αλλά και υπαρξιακό περιεχόμενο μέσα στις επιστολές του Παύλου, μια λέξη που συναντάται τόσο συχνά στα κείμενά του, ώστε ορισμένοι μελετητές του Παύλου να τον αποκαλούν «ο Απόστολος της χάριτος». Αυτή τον μετέβαλε από φανατικό διώκτη των χριστιανών σε ένθερμο κήρυκα του Σταυρωμένου και Αναστημένου Χριστού, Αυτή τον δυνάμωνε στις ταλαιπωρίες του, Αυτή τον έκανε να δεχτεί με θάρρος τη μαρτυρική ζωή του και το μαρτυρικό τέλος του επί Νέρωνος.
Οι άνθρωποι δικαιολογημένα ζητούμε από τον Θεό να μας απαλλάξει από κάποια ασθένεια, από πόνο ή ταλαιπωρία. Η χάρη του Θεού ως απάντηση μάς δίνει τη δυνατότητα να αντέξουμε τον πόνο. Ζητούμε κοντά στον Θεό ασφάλεια, δίνοντας στη θρησκευτικότητά μας ένα ωφελιμιστικό χαρακτήρα, στην πραγματικότητα ο Θεός μας δίνει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε την ανασφάλεια.
Το αγκάθι στο σώμα του Παύλου, ό.τι κι αν ήταν αυτό, δεν εμπόδισε το ιεραποστολικό του έργο που εκτείνεται σε όλη την τότε οικουμένη, δεν σταμάτησε το γράψιμο των επιστολών του, Δεν τον εμπόδισε να επισκεφτεί ξανά και ξανά τις εκκλησίες που ίδρυσε. Δεν τον εμπόδισε να γράφει επαινετικά λόγια για τους χριστιανούς παραλήπτες των επιστολών ή για τους συνεργάτες του. Ο Παύλος δεν άφησε την πικρία του για τον δικό του πόνο να επηρεάσει τη συμπεριφορά του προς τους άλλους.
Επιστολές φυλακισμένων, και συνεπώς ταλαιπωρημένων, της ελληνιστικής εποχής (των χρόνων δηλ. του Απ.Παύλου) που βρέθηκαν σε παπύρους, εκφράζουν πικρία αυτών που τις έγραψαν, βαθύ παράπονο, μίσος προς πάντες, απόγνωση, προσπάθεια ευρέσεως τρόπου επηρεασμού κάποιου πολιτικού παράγοντα για αποφυλάκισή τους. Ο Παύλος στις επιστολές που έγραψε μέσα από τη φυλακή μιλάει για χαρά: «Χαίρω εν τοις παθήμασί μου» (Κολ 1,24), «χαίρετε εν Κυρίω, πάλιν ερώ, χαίρετε» (Φιλιπ.4,4).
Αντί άλλου σχολιασμού για το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα ας επικεντρώσουμε την προσοχή μας στο μεγαλείο της προσωπικότητας του Παύλου που γράφει στους Κορινθίους: «Μιμηταί μου γίνεσθε, καθώς κἀγώ Χριστού» (Α΄Κορ 11,1).
πηγή: www.amen.gr
